NEE ziet gebrek aan hervormingswil als kernprobleem bij Deutsche Bahn

De Deutsche Bahn AG heeft vandaag haar dieprode jaarverslag voor 2020 gepresenteerd met een verlies van 5,7 miljard euro. Politiek desinteresse en het ontbreken van zelfherstellende krachten binnen het bedrijf beschadigen de rol van de spoorwegen voor de mobiliteitstransitie in het algemeen. De pandemie is geen valide excuus.

(Berlijn) Het DB-management heeft de volgende federale regering een economisch Kuckucksei in het nest gelegd. Een winstafname van meer dan zes miljard euro is geen onvermijdelijk gevolg van de coronapandemie, maar in de eerste plaats een mix van verhulde misinvesteringen en dalende productiviteit. De DB-raad van bestuur heeft met goedkeuring van de federale regering, na de afgelaste beursgang meer dan een decennium geleden, de internationaliserings- en diversificatiestrategie van Hartmut Mehdorn voortgezet - echter zonder succes. Economische tijdbommen zoals Stuttgart 21, de overname van Arriva en andere verliesgevende deelnemingen zullen ook in de toekomst de balans belasten. Fundamenteel negatief werkt vooral de al jaren in vergelijking met de relevante personeelskosten zwakker stijgende omzet.

Concentratie op behoud van verworven rechten

NEE-directeur Peter Westenberger: „Management en de huisvakbond EVG concentreren zich op het behoud van verworven rechten. Klimaatvriendelijkheid is de centrale politieke reden om op de spoorwegen in te zetten. Ongeacht corona ontbreekt het echter aan kwaliteit en efficiëntie. Momenteel koopt de regering politieke rust en tijd met belastinggeld, dat voor een aanzienlijk deel niet-investerend wordt ingezet.“ We wagen de voorspelling dat de groeiende en momenteel met corona verhulde behoefte van de DB aan injecties van de overheid binnenkort aan grenzen zal stuiten. De vereniging herhaalt haar kritiek op concurrentievervalsing. Het nieuwe recordverlies bij DB Cargo van 728 miljoen euro is het zesde negatieve resultaat van de divisie op rij. Alleen met omzetverliezen door de coronamaatregelen is de verdubbeling van het verlies niet te verklaren. Het is duidelijk dat hier een „Bad Bank“ met te lage prijzen op de markt actief is, die daarmee de concurrentie schaadt. Het management lijkt zich te verlaten op het contractueel vastgelegde verliescompensatie door de holding, die op zijn beurt speculeert op de kapitaalinjectie van de federale overheid. Dat tegelijkertijd - en dat in het pandemiejaar - de DB Netz AG een overschot van 402 miljoen euro bijna uitsluitend uit spoorwegvergoedingen kan genereren, is ook een zaak voor Brussel. Want een goed deel van de voor alle goederenvervoerders te hoge spoorwegvergoedingen drijft de rode cijfers bij DB Cargo. Westenberger: „Zo droog je de concurrenten langzaam uit.“

Het lopende jaar zou nog erger kunnen worden

Zelfs als wordt aangenomen dat de DB via voorzieningen de balans van 2020 bijzonder dramatisch heeft gemaakt, zal de DB volgens de inschatting van de vereniging van goederenvervoerders in 2021 structureel nog slechter worden dan in 2020, zelfs als de pandemie in de late zomer verleden tijd zou zijn. Westenberger: „Oorzaken, situatie en perspectieven schatten we heel vergelijkbaar in als het gisteren gepresenteerde ‘Alternatieve Rapport’. In tegenstelling tot ‘Spoor voor iedereen’ kunnen we echter niet de minste invloed van de staat bij de DB waarnemen.“ Het voorbeeld van de naamloze vennootschap Deutsche Bahn toont aan dat je een - volgens rechtsvorm en statuten - uitsluitend op winstmaximalisatie gericht bedrijf steeds verder kunt verzwakken - als de eigenaar dit toestaat. De ‘verplichting’ van de bestuursleden om economische doelen te vervullen, die op aandringen van de SPD in het regeerakkoord van 2018 werd aangekondigd, heeft ofwel niet plaatsgevonden of heeft geen vruchten afgeworpen.

Onafhankelijke analyse geëist

Voor de politiek is „corona“ nu een welkome verontschuldiging. Daarbij kan de staat nauwelijks meer leidinggevenden naar de bestuursorganen sturen: drie van de zeven bestuursleden hebben elk vele jaren voor hun huidige functie in de publieke sector doorgebracht. In de raad van toezicht van het bedrijf wordt de eigenaar, de federale overheid, naast de voorzitter, de voormalige staatssecretaris Michael Odenwald, vertegenwoordigd door drie staatssecretarissen, drie leden van de Bundestag, een bestuurslid van de staatskredietinstelling kfW - en twee bedrijfsadviseurs. In de algemene vergadering zit de federale minister van Verkeer alleen. Westenberger besluit: „Het rapport toont aan dat het hoog tijd is voor een onafhankelijke analyse van de spoorweg hervorming van 1994, die op de buffers is gereden. Geschikte verschillende randvoorwaarden voor de gemeenschapsgerichte infrastructuurtaken van de staat en voor vervoersbedrijven zijn prioritair. De hervormingsonwil van de federale overheid in het spoorwegbeleid, evenals bij het creëren van geschikte concurrentievoorwaarden voor de weg, heeft fatale gevolgen voor de klimaatdoelstellingen.”
Foto: © NEE / Bijschrift: NEE-directeur Peter Westenberger