Capaciteitsprobleem Rheintalbahn bedreigt verplaatsing en bevoorrading

Met de voltooiing van de Rheintalbahn tussen Karlsruhe en Bazel wordt pas in de periode 2040-2045 rekening gehouden. Tot die tijd moeten functionele alternatieve oplossingen worden gerealiseerd. De contractueel overeengekomen uitbreiding van de Rheintalbahn als onderdeel van het NEAT-concept vordert langzaam. Met de upgrade naar vier sporen, een treinlengte van 740 meter en een treingewicht van 2000 tonnen moet de capaciteit en de prestaties van het traject aanzienlijk worden verhoogd. De Zwitserse spoorwegsector verwelkomt de infrastructuuruitbreidingen uitdrukkelijk en verwacht een snelle uitvoering, aangezien deze cruciaal bijdragen aan het bereiken van de verplaatsings- en klimaatdoelstellingen.

(Karlsruhe/Bazel) De huidige capaciteitsproblemen verscherpen zich echter steeds meer en vormen een zorgwekkende constante. Bouwplaatsen, technische storingen en onvoldoende omleidingsroutes belasten de operatie in een zodanige mate dat een reguliere goederenvervoeroperatie nauwelijks meer mogelijk is, zoals onlangs werd benadrukt tijdens het evenement “Vijf jaar Rastatt-havarie: verder niets geleerd?” (NEE, Link). Dit heeft ernstige gevolgen voor de bevoorrading en voor de verkeersverplaatsing. Al vandaag is er bij verladers een tendens waarneembaar naar terugverplaatsing naar de weg, vooral bij tijdgevoelige goederen.

De Zwitserse spoorwegsector vraagt daarom gerichte maatregelen om de capaciteit te waarborgen en de operatie te stabiliseren. De focus ligt vooral op de linksrijnse spoorlijn via Frankrijk. Dankzij de tracé in het vlakke land en goede voorwaarden met betrekking tot het spoorprofiel vormt het een ideale aanvulling en alternatief voor de rechtsrijnse Rheintalbahn via Duitsland. Zo bleek al tijdens de Rastattsperre in 2017 dat de Elsassroute door de snelle codificatie van de noordelijke tak Lauterbourg-Strasbourg en de technische keuring van de zuidelijke tak Strasbourg-Bazel voor het lichtprofiel P400 bruikbaar is. Ook de versterking van de Gäubahn tussen Stuttgart en Singen biedt verlichting.

Maatregel nr. 1 – Snelle versterking van het traject Wörth-Lauterbourg-Strasbourg

De uitbreiding van de linksrijnse noord-zuid-as is momenteel een van de belangrijkste voorwaarden voor het stabiele gebruik van de NEAT en voor de verdere verplaatsing van het alpenoverstijgende goederenvervoer in afwachting van de volledige uitbreiding van het rechtsrijnse traject.

Het Zwitserse parlement heeft met de motie 20.3003 voor de afsluiting van een staatscontract voor de uitbreiding van het linksrijnse traject en met de motie 22.3000 voor de financiering van de elektrificatie van het traject Wörth-Strasbourg de weg vrijgemaakt voor de actieve deelname van Zwitserland aan de uitbreiding van de noord-zuidcorridor ook aan Franse zijde. Zo moet er een parallelle route ontstaan die een einde maakt aan de bouwchaos en zowel het transitverkeer als het voor de Zwitserse economie belangrijke import- en exportverkeer waarborgt.

De Zwitserse autoriteiten zouden nu de onderhandelingen met de buurlanden moeten versnellen om zo snel mogelijk elektrificatie en versterking van het traject Wörth-Strasbourg als alternatieve route te bereiken. Met relatief geringe middelen kan binnen enkele jaren een extra capaciteit van 60 goederenvervoerbanen per dag worden gerealiseerd.

Maatregel nr. 2 – Toegang tot omleidingsroutes via Frankrijk vergemakkelijken

Op de Rheintalbahn zijn verdere omvangrijke bouwwerkzaamheden gepland, bijvoorbeeld in de zomer van 2024 met een vier weken durende totale afsluiting. De linksrijnse omleidingsroute via Frankrijk is weliswaar berijdbaar, maar alleen met een onevenredig hoge operationele inspanning en slechts voor een beperkt aantal treinen per dag. Om een nieuwe capaciteitscrisis te voorkomen, moet de toegang tot de omleidingsroutes worden vergemakkelijkt. Er moeten tijdelijke oplossingen worden gevonden, zodat Duitstalige machinisten via Frankrijk kunnen rijden, bijvoorbeeld door de oprichting van een Duits-Franse communicatie met taal-apps of door tweetalig personeel in de verkeersleidingen. Ook de procedures voor het verkrijgen van de vereiste spoorwegkennis moeten tijdelijk worden vereenvoudigd.

Van cruciaal belang is bovendien een internationaal gecoördineerd tracébeheer op de linksrijnse route. De betrokken infrastructuurbeheerders in Duitsland, Frankrijk en Zwitserland zouden een gezamenlijke doorlopende tracékatalogus moeten opstellen om een zo hoog mogelijke hoeveelheid goederenvervoer treinen stabiel en soepel door deze bottleneck te leiden. Al door het eenvoudig opheffen van de nachtelijke rijbeperkingen kan de capaciteit merkbaar worden verhoogd.

Maatregel nr. 3 – Corridorrenovatie Duitsland: eerst omleidingen waarborgen, dan bouwen

Het spoorweggoederenvervoer moet continu op de grote internationale assen kunnen rijden. Daarom moeten infrastructuurbeheerders voor afsluitingen zorgen voor bouwvrijheid, storingsvrije installaties en voor de noodzakelijke uitrusting (bovenleiding, treinlengte, parkeerplaatsen, enz.) voor de volle hoeveelheid treinen op de voor omleiding bestemde routes. Het is in het belang van Zwitserland dat de in Duitsland aangekondigde grote renovatie van zwaarbelaste spoorcorridors vanaf het begin de ontwikkeling van krachtige omleidingsconcepten voorziet. Eerst moeten omleidingsroutes operationeel en infrastructuurtechnisch worden versterkt, dan kan met een uitgebreide spoorrenovatie worden begonnen.

Maatregel nr. 4 – Infrastructuurbeheerders van de corridor Rijn-Alpen aan één tafel

De uitdagingen in het goederenvervoer op de corridor Rijn-Alpen kunnen we alleen aan door internationale samenwerking. De komende jaren van intensieve bouwwerkzaamheden zijn cruciaal om de eerdere successen van de verkeersverplaatsing niet in gevaar te brengen. We stellen de oprichting voor van een internationaal werkgremium van de infrastructuurbeheerders van de corridor met inbegrip van de ministeries van verkeer. Doel is een actieve coördinatie van de eisen van de infrastructuuruitbreiding aan de ene kant en een marktconform verkeersaanbod aan de andere kant. Zwitserland als centraal transitland in de corridor Rijn-Alpen is bij uitstek geschikt voor een voortrekkersrol bij de uitvoering van de genoemde maatregelen. Zo zorgen we er samen voor dat de NEAT aan de verwachtingen voldoet en de verplaatsingen van de weg naar het spoor continu kunnen voortschrijden.

Foto: © Hupac