VAP zorgt voor uitgebreide opheldering van het ongeval in de Gotthard

Op 10 augustus 2023 is een goederentrein in de Gotthardbasistunnel van de rails geraakt. De Zwitserse Veiligheidsinspectie (Sust) gaat uit van een breuk van de wielschijf. Bij de komende analyse van het ongeval moeten nu de oorzaak en verantwoordelijkheidsvragen worden opgehelderd en moeten de huidige veiligheidsmaatregelen worden gecontroleerd. Als belangenbehartiger van de verladende economie beschouwen wij het als onze taak om het voorval systematisch en risicogericht te analyseren.

(Uitikon/Göschenen) Het goederenspoorwegensysteem is gebaseerd op de gelijkwaardige samenwerking van infrastructuurbeheerders (in de Gotthardbasistunnel: SBB) en spoorwegvervoerders (goederenspoorwegen) evenals andere actoren zoals de wagenhouders, die de veilige werking van het spoorwegsysteem potentieel beïnvloeden. Alle betrokkenen beschikken over hoogwaardige veiligheidssystemen en passen dezelfde Europese voorschriften toe op de interfaces tussen de actoren. De sleutelspelers hebben na het ongeval snel en adequaat gereageerd: De goederenvoorziening is gewaarborgd, goederen- en personenwagens rijden weer uit. De noodbeheersystemen van de goederenvoorziening met omleidingsverkeer op de transitroutes hebben zich bewezen. De sector is voorbereid op noodgevallen.

Veiligheidstechnische normen zijn nageleefd

Volgens de huidige informatie hebben alle actoren de veiligheidstechnische normen en methoden nageleefd. Treinen die via het zuidelijke portaal de Gotthardbasistunnel binnenrijden, worden als laatste bij Claro (TI) gecontroleerd door automatische treincontrolesystemen. Volgens de beschikbare gegevens is de trein zonder problemen de tunnel binnengekomen. De wagenhouders en hun Entity in Charge of Maintenance (ECM, in het Nederlands: “verantwoordelijke instantie voor onderhoud”) zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en de veilige operationele staat van de wagens bij overdracht aan de goederenspoorweg. De ECM, die door onafhankelijke instanties wordt gecertificeerd, definieert onderhoudsmaatregelen en zorgt voor de uitvoering en documentatie daarvan volgens de veiligheidstechnische normen en methoden.

Juridische zekerheid is gewaarborgd

Wagenhouders stellen hun wagens ter beschikking aan de goederenspoorwegen. De goederenspoorwegen maken op hun beurt gebruik van de netwerken van de infrastructuurbeheerders. Alle gebruiksrelaties zijn in dit land en internationaal contractueel uniform geregeld. Voor de relatie tussen goederenspoorwegen en wagenhouders verwijst de Zwitserse wet op het goederenvervoer (GüTG) in artikel 20 naar het Verdrag inzake internationale spoorvervoer (COTIF). Goederenspoorwegen en wagenhouders in Europa hebben op basis van dit internationaal verdrag sinds 2006 met het Algemeen Wagenverwendingscontract (AVV) bovendien een multilateraal contract opgesteld dat de rechtsverhouding tussen wagenhouders en goederenspoorwegen gedetailleerd regelt.

Oorzaak van de ontsporing nog onduidelijk

Hoe het tot de ontsporing is gekomen, is momenteel nog onduidelijk en wordt verder onderzocht door de Sust. Breuken aan wielschijven komen zeer zelden voor. In dit geval zijn zowel een externe invloed als materiaalmoeheid mogelijk. Breukschade aan bedrijfskritische onderdelen zoals rails of wielschijven is uiterst moeilijk te voorspellen en heeft verschillende oorzaken. Het preventieve onderhoud daarvan met regelmatige controles is standaard, maar kan aan zijn grenzen stuiten. In Zwitserland zijn er uitgebreide trein-/wagencontroles door goederenspoorwegen en infrastructuurbeheerders, evenals controles door meer dan 250 treincontrolesystemen, stevig verankerd.

Zo ziet het er momenteel uit in de Gotthard-spoorweg tunnel. Op 23.8.23 moet een buis voor het goederenvervoer worden vrijgegeven.

Hechte samenwerking met het Federaal Bureau voor Vervoer (BAV)

Hoe ingrijpend de gevolgen van een dergelijk voorval voor het gehele vervoersysteem kunnen zijn en hoe hoog de schade kan zijn, staat buiten kijf. Daarom onderhouden wij in de branche-werkgroep “IG Veiligheid”, met onze jaarlijkse ECM-ervaringuitwisseling en samen met het Federaal Bureau voor Vervoer (BAV) een hechte samenwerking met alle relevante actoren van het spoorweggoederenvervoer, om de stand van de techniek voortdurend verder te ontwikkelen en het al zeer hoge veiligheidsniveau nog verder te verbeteren. Wij pleiten ervoor om de aanstaande vragen en maatregelen op basis van het Sust-rapport aan te pakken.

Alleen zo kan het risico op een nieuw ongeval verder worden verminderd en tegelijkertijd het in de grondwet vastgelegde verplaatsingsdoel voor het alpenoverstijgende goederenvervoer verder worden nagestreefd. Des te belangrijker is het dat de Gotthardbasistunnel zo snel mogelijk weer kan worden bereden - vooral met het oog op het herstarten van de Italiaanse economie na de zomervakantie. Anders is de alternatieve route via het beschikbare en flexibele wegvervoer onvermijdelijk. Hiervoor bieden wij samen met onze leden en branchepartners ondersteuning om de omleidingsverkeersstromen en herstructurering van de samenstellingen efficiënt te organiseren.

Over de VAP Vereniging van de verladende economie

De VAP bevordert sinds 1912 het spoorweggoederenvervoer. Met een actieve verkeerspolitiek zet zij zich in om de economische randvoorwaarden, de spoorinfrastructuur en de logistieke locaties zo te optimaliseren dat het spoor als onderdeel van de multimodale logistieke wereld ook in de toekomst een rendabele verbinding blijft. In het belang van het milieu en de leef- en economische ruimte van Zwitserland.

De VAP vertegenwoordigt ongeveer 300 bedrijven uit de verladende economie en logistiek uit Zwitserland en de aangrenzende landen. Deze exploiteren 850 aansluitingen en terminals, overslagfaciliteiten, tractiemiddelen en 45.000 privé-goederenwagens. Met zijn praktijkgerichte verenigings- en adviesactiviteiten helpt de VAP verladers en de logistieke sector bovendien om de kosten voor goederenvervoer per spoor te minimaliseren.

https://cargorail.ch

Foto’s: © SBB